Các nhạc sĩ Hàn Quốc, từng bị lu mờ ở rìa của thế giới âm nhạc cổ điển, giờ đây đang bước lên vị trí trung tâm. Thế hệ nghệ sĩ trẻ Hàn Quốc — được nuôi dưỡng trong niềm đam mê văn hoá và tinh thần hiếu học đặc trưng của đất nước — đã vượt qua vô số cuộc thi quốc tế khắc nghiệt, trở thành những tài năng xuất chúng trong lĩnh vực của mình. Giờ đây, họ đang viết nên chương mới cho âm nhạc cổ điển Hàn Quốc thế kỷ 21, cả trong môi trường giáo dục lẫn trên sân khấu quốc tế.
Trong cuốn “My Son, Yo-Yo Ma” (Con trai tôi, Yo-Yo Ma), bà Marina Ma — mẹ của nghệ sĩ cello lừng danh Yo-Yo Ma — cho rằng cần ba thế hệ để tạo nên một nghệ sĩ vĩ đại. Thế hệ đầu tiên tích lũy vốn liếng cần thiết cho giáo dục âm nhạc. Thế hệ thứ hai được hưởng nền giáo dục tốt nhất mà tiền bạc có thể mua được. Và đến thế hệ thứ ba, một thiên tài âm nhạc mới ra đời. Bà Marina thực ra đang nói về chính gia đình mình: ông nội của Yo-Yo đủ giàu có vào những năm 1930 để gửi con đi du học nước ngoài, nơi cha mẹ của Yo-Yo nhận được nền giáo dục âm nhạc xuất sắc. Thành quả của những nỗ lực ấy nở hoa ở thế hệ thứ ba — chính là Yo-Yo Ma.
Sự phát triển của âm nhạc cổ điển Hàn Quốc cũng có tiến trình tương tự. Thế hệ đầu tiên trở nên khá giả trong thời kỳ công nghiệp hóa và hiện đại hóa sau khi Hàn Quốc được giải phóng khỏi ách thực dân năm 1945 và sau Chiến tranh Triều Tiên (1950–1953). Họ đảm bảo rằng con cái mình — thế hệ thứ hai — được học hành bài bản nhất. Rồi đến thập niên 1990, thế hệ thứ ba đã xuất hiện, đủ tài năng để khiến các nhạc sĩ châu Âu phải nể phục ngay tại cái nôi của âm nhạc cổ điển.
Gặt Hái Giải Thưởng Tại Các Cuộc Thi Quốc Tế
Chất lượng của âm nhạc cổ điển Hàn Quốc lần đầu tiên được thế giới chú ý thông qua những giải thưởng mà các nghệ sĩ Hàn giành được tại các cuộc thi danh giá. Năm 1967, khi nền âm nhạc Hàn Quốc vẫn còn ít được biết đến, nghệ sĩ violin Chung Kyung-wha đã giành chiến thắng tại cuộc thi Leventritt, đưa tên tuổi mình lên tầm quốc tế. Năm 1974, nghệ sĩ Myung-whun Chung đoạt giải nhì tại Cuộc thi Tchaikovsky. Đến năm 1986, giọng soprano Sumi Jo ra mắt thế giới opera trong vai Gilda của Rigoletto — việc giành được vai diễn trong các tác phẩm lớn có ý nghĩa không kém việc chiến thắng các cuộc thi.
Nếu như trong những năm 1980, âm nhạc Hàn Quốc chỉ mới chớm khởi sắc, thì đến những năm 2000, đà phát triển ấy tăng mạnh. Năm 1995, không một người Hàn nào vượt qua được vòng đầu của Cuộc thi Âm nhạc Quốc tế Nữ hoàng Elisabeth tại Bỉ — một trong ba cuộc thi âm nhạc hàng đầu thế giới. Nhưng đến năm 2011, đã có tới 22 thí sinh Hàn Quốc lọt vào vòng sau. Đài truyền hình công cộng Bỉ, muốn tìm hiểu hiện tượng này, đã cử chuyên gia sang Hàn Quốc thực hiện bộ phim tài liệu “The Korean Musical Mystery” (Bí ẩn âm nhạc Hàn Quốc).
Một trong những lời giải thích thuyết phục nhất cho sự phát triển này là niềm đam mê giáo dục của người Hàn. Tuy nhiên, điều đó không phải lúc nào cũng được nhìn nhận tích cực. Nghệ sĩ violin Kim Young-uck — người từng biểu diễn cùng Yo-Yo Ma — nói trong một cuộc phỏng vấn về bộ phim tài liệu trên:
“Hàn Quốc vẫn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của tư tưởng Nho giáo. Trẻ em được dạy phải kính trọng cha mẹ và vâng lời thầy cô. Điều đó rất tốt cho việc đào tạo, bởi học sinh Hàn Quốc thực sự nghe lời cha mẹ. Đó là một điểm mạnh, nhưng cũng có thể là hạn chế.”
Tác Động Của Cải Cách Giáo Dục Và Internet
Một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự vươn lên của âm nhạc cổ điển Hàn Quốc là sự thay đổi trong môi trường giáo dục nghệ thuật, thể hiện rõ qua việc thành lập Đại học Nghệ thuật Quốc gia Hàn Quốc (K-Arts) năm 1993. Những tài năng trẻ được phát hiện từ sớm tại các trường dự bị và có thể bắt đầu chương trình đại học trước tuổi. Là một trường quốc gia, K-Arts nhận được tài trợ của chính phủ, nhưng cũng chịu áp lực phải đạt thành tích nhanh. Với đặc trưng văn hóa “tốc độ” của Hàn Quốc, sinh viên ở đây được khuyến khích tham dự các cuộc thi quốc tế ngay trong nước — điều chưa từng có trước đó, khi đa số nghệ sĩ phải ra nước ngoài học rồi mới thi đấu.
Việc chính phủ đẩy mạnh xây dựng hạ tầng internet cuối thập niên 1990 cũng tạo tác động lớn. Thông tin về các cuộc thi quốc tế, vốn trước đây chỉ có thể gửi qua thư, giờ được truyền đi tức thời. Thế hệ trước từng phải du học và mất nhiều năm mới quay lại, nhưng thế hệ mới được hưởng nền giáo dục tiên tiến ngay trong nước và tiếp cận thông tin toàn cầu, giúp họ nhanh chóng tham gia vào các dàn nhạc hay đoàn opera trong nước.
Thế Hệ Nghệ Sĩ Trở Về Đào Tạo Người Mới
Âm nhạc cổ điển Hàn Quốc hiện đã bước sang một giai đoạn mới: những nghệ sĩ từng giành giải thưởng quốc tế và tích lũy kinh nghiệm biểu diễn đang trở về để giảng dạy cho thế hệ kế tiếp.
Nghệ sĩ violin Dami Kim — người đoạt giải tại các cuộc thi Paganini và Nữ hoàng Elisabeth — hiện là giáo sư tại Đại học Quốc gia Seoul. Giọng soprano Sumi Hwang, quán quân cuộc thi Nữ hoàng Elisabeth năm 2014, được bổ nhiệm tại Đại học Kyung Hee. Giọng soprano Kathleen Kim (Nhà hát Opera Metropolitan, New York) giảng dạy tại Đại học Hanyang, còn soprano Yang Guibee (Nhà hát Opera Chemnitz, Đức) hiện thuộc Đại học Nữ Ewha. Nghệ sĩ flute Cho Sung-hyun, từng giữ vị trí trưởng nhóm tại Dàn nhạc Gürzenich Cologne sau khi biểu diễn cùng Konzerthausorchester Berlin, nay là giáo sư tại Đại học Yonsei. Thần đồng piano Yunchan Lim cũng được phát hiện bởi thầy Minsoo Sohn tại K-Arts — nơi Sohn giảng dạy sau khi giành nhiều giải thưởng tại các cuộc thi piano quốc tế lớn.
Chính những gương mặt đang thống trị âm nhạc cổ điển Hàn Quốc hôm nay lại là người đặt nền móng cho thế hệ mai sau. Trở lại giảng đường, họ trở thành chiếc cầu nối giữa hiện tại và tương lai, đưa âm nhạc cổ điển Hàn Quốc bước vào một hành trình mới đầy triển vọng.
Writer. HyunMin Song
