Last Updated on 26/08/2025 by Hàn Quốc Lý Thú
Âm nhạc Hàn Quốc, với âm hưởng đặc trưng, đã biến đổi theo thời gian nhưng vẫn giữ vững những yếu tố độc đáo như chiều sâu cảm xúc và hệ thang âm riêng biệt. Gugak – sự hòa quyện giữa quen thuộc và đổi mới – ngày nay đã trở thành một trụ cột của âm nhạc hiện đại, vượt qua mọi ranh giới truyền thống.
Diện mạo mới của Gugak
K-pop đang làm say mê người hâm mộ toàn cầu bằng những màn trình diễn rực rỡ, giai điệu gây nghiện và phong cách thị giác ấn tượng. Khi quan sát kỹ hơn, bạn sẽ thấy các nhạc cụ truyền thống Hàn Quốc xuất hiện trong K-pop, cùng những biến tấu của giai điệu dân gian xưa và nhịp điệu quen thuộc (jangdan). Ở trung tâm của sự phát triển này là những nghệ sĩ truyền thống đang thực hiện các thử nghiệm sáng tạo và hợp tác táo bạo.
Cộng đồng âm nhạc truyền thống, vốn từng chỉ chú trọng bảo tồn, đã trải qua nhiều thử nghiệm và sai lầm để đạt được sự đa dạng trong hợp tác và sáng tạo như hiện nay. Không giống các nhạc sĩ phương Tây, nghệ sĩ truyền thống Hàn Quốc không tách biệt vai trò người biểu diễn và nhà sáng tác. Họ chủ động giao tiếp với khán giả, hấp thụ xu hướng thông qua khám phá âm thanh mới, phát triển kỹ thuật diễn tấu và tạo ra nhiều hình thức biểu diễn đa dạng – từ solo, duo đến hòa tấu quy mô lớn.
Khi công nghệ xếp lớp âm thanh số như bộ xử lý hiệu ứng và loop station xuất hiện vào những năm 2000, các nghệ sĩ truyền thống – vốn thành thạo biểu diễn, sáng tác và phối khí – bắt đầu thử nghiệm, mở ra thời kỳ hoàng kim cho gugak. Họ khéo léo đưa kỹ thuật thu âm và sản xuất tiên tiến vào âm nhạc truyền thống, khai sinh ra “new gugak” trong nhiều thể loại hoàn toàn mới: new age, ethnic, jazz fusion, rock, trot và thậm chí cả EDM – tất cả đều đậm chất truyền thống.
Điểm độc đáo của Gugak: Nhạc cụ truyền thống
Điều gì khiến gugak trở nên đặc trưng “Hàn Quốc”? Chính nhạc cụ truyền thống đã tạo nên sự độc đáo đó. Dù về chức năng tương tự nhạc cụ phương Tây, chúng lại khác biệt sâu sắc về cách biểu đạt và truyền tải cảm xúc.
Ajaeng là nhạc cụ dây trầm, tương tự cello. Với âm vực thấp, tiếng kéo cung của ajaeng mang âm thanh dày, thô ráp nhưng vang vọng, trực tiếp truyền tải cảm xúc. Haegeum – nhạc cụ dây kéo hai dây – không có phím đàn, cao độ được quyết định bằng sự điều chỉnh tinh tế của ngón tay, tạo nên âm sắc mềm mại, da diết như giọng người, thậm chí còn biểu cảm hơn cả violin.
Daegeum – nhạc cụ hơi bằng tre tiêu biểu của Hàn Quốc – tạo âm nhờ rung màng cheong, mang âm sắc hòa quyện tiếng gió, thô hơn sáo phương Tây nhưng bộc lộ hơi thở người chơi rõ nét. Piri – nhạc cụ hơi hai lưỡi gà tương tự oboe – phát ra âm thanh mạnh mẽ, trực tiếp hơn, thường giữ vai trò dẫn dắt giai điệu trong dàn nhạc truyền thống.
Janggu – trống truyền thống hình đồng hồ cát – có thể tạo âm cao và thấp đồng thời. Nhờ hai dùi có hình dạng khác nhau, janggu xử lý tinh tế các nhịp đối lập, dẫn dắt dòng chảy cảm xúc. Jing nhấn mạnh các đoạn chuyển bằng âm vang sâu, kéo dài, trong khi kkwaenggwari tạo nhịp và khí thế cho toàn bộ màn trình diễn với âm thanh sắc bén.
Sự biểu đạt và kết nối độc đáo của Gugak
Không chỉ kỹ thuật biểu diễn hay đặc trưng thể loại, cảm xúc và tính nghệ thuật độc đáo cũng tạo nên bản sắc cho gugak. Gugak phản ánh đời sống và cảm xúc người Hàn qua âm nhạc, truyền tải những khái niệm như heung (hứng khởi), sinmyeong (thăng hoa) và han (nỗi uẩn ức). Heung và sinmyeong được thể hiện mạnh mẽ qua các màn trình diễn nhịp điệu như samulnori (nhạc gõ truyền thống) và nongak (nhạc nông dân), trong khi han bộc lộ sâu sắc trong pansori và dân ca.
Khác biệt lớn giữa gugak và nhạc phương Tây là cách nhấn mạnh “cảm xúc” hơn là cấu trúc âm giai. Trong khi nhạc phương Tây dựa vào trưởng – thứ để tạo sắc thái rõ rệt (tươi sáng hoặc u buồn), gugak biểu đạt cảm xúc phức tạp, vượt khỏi khuôn khổ đơn giản, nơi han và heung đan xen.
Pansori là ví dụ tiêu biểu: một nghệ sĩ hát kể chuyện trong nhiều giờ, biến đổi nhịp điệu từ jinyangjo (nhịp chậm nhất, 18/8) đến jungmori (trung bình) rồi jajinmori (nhanh nhất), điều chỉnh tiết tấu linh hoạt cùng gosu (người đánh trống). Nghệ sĩ còn sử dụng aniri – lời thoại giàu cảm xúc – và nhập vai nhiều nhân vật bằng một giọng hát. Khán giả tham gia bằng chuimsae (tiếng cổ vũ), tạo nên trải nghiệm cộng hưởng hiếm thấy ở nền văn hóa khác.
Gugak còn đề cao độ rung cảm xúc hơn là chuẩn nốt và sự chấp nhận khoảng lặng như một phần âm nhạc – nét đẹp khác biệt với sự chuẩn xác khắt khe của nhạc phương Tây. Chính ở đây, bản sắc tinh tế của Hàn Quốc bắt đầu.
Không chỉ là di sản quá khứ
Hiện nay, nhiều nỗ lực đang được thực hiện để bảo tồn, truyền thừa và kết hợp gugak với các thể loại khác, tìm kiếm cách diễn giải mới. Gugak không chỉ tái hiện truyền thống mà còn xuất hiện trong nhạc pop, phim, quảng cáo và trò chơi.
Dù ở hình thức nào, thưởng thức gugak không chỉ là tiếp xúc với truyền thống, mà còn là cảm nhận chiều sâu của cảm xúc, nhịp thở và thẩm mỹ Hàn Quốc. Chỉ bằng việc lắng nghe, người ta có thể chạm đến lịch sử và tâm hồn của Hàn Quốc trong khoảnh khắc. Vì vậy, những ai yêu Hàn Quốc và yêu âm nhạc trên toàn thế giới giờ đây nên hướng tai về gugak – cội nguồn nghệ thuật âm thanh và âm nhạc truyền thống của Hàn Quốc.
Writer. Jo In-sun
Nghệ sĩ nhạc truyền thống Hàn Quốc, chuyên ngành ajaeng tại Đại học Nghệ thuật Quốc gia Hàn Quốc, Jo nỗ lực quảng bá gugak cả trong và ngoài nước bằng cách hòa quyện âm nhạc truyền thống với âm nhạc đương đại.
