Các món mì, thịt và cá của Hàn Quốc đều rất nổi tiếng. Tuy nhiên, lịch sử và văn hóa Hàn Quốc như ta biết ngày nay sẽ khó mà hình dung được nếu thiếu vắng gạo. Ngay cả hiện tại, phần lớn người Hàn vẫn ăn cơm trắng trong mỗi bữa ăn. Đã đến lúc khám phá bí mật đằng sau sức hấp dẫn lâu bền của hạt gạo Hàn Quốc.
Với khoảng 70% diện tích lãnh thổ là đồi núi, Hàn Quốc không phải là vùng đất thuận lợi cho việc trồng các loại cây lương thực chủ yếu như ngô hay lúa mì. Thế nhưng, gạo lại là một câu chuyện khác.
Dù quá trình canh tác lúa đòi hỏi nhiều công sức, người nông dân Hàn Quốc đã biết cách tận dụng khí hậu đặc trưng của đất nước để tạo nên loại lương thực quan trọng bậc nhất trong nền ẩm thực quốc gia.
Trung bình, một người trưởng thành Hàn Quốc tiêu thụ từ 55 đến 65 kg gạo mỗi năm. Riêng năm 2024, sản lượng gạo của Hàn đạt khoảng 3,6 triệu tấn. Vậy điều gì đã khiến hạt gạo trở nên phổ biến đến thế?
Nguồn gốc của hạt gạo
Không ai biết chính xác khi nào người Hàn bắt đầu trồng lúa. Nhiều nhà sử học cho rằng nghề trồng lúa bắt nguồn từ phía bắc bán đảo Triều Tiên, rồi dần lan xuống miền nam, nơi các nông dân thuộc vùng Gyeongsang-do và Jeolla-do — được thiên nhiên ưu đãi với hệ thống thủy lợi dồi dào — đã trau dồi kỹ thuật canh tác vượt trội.
Trong thời kỳ Tam Quốc (57 TCN – 668 SCN), sản lượng lúa ở các vương quốc Baekje và Silla tăng mạnh. Đến thời Thống nhất Silla (676–935), gạo đã trở thành loại ngũ cốc quan trọng nhất trong khẩu phần của người dân.
Các cộng đồng nông nghiệp khi đó bắt đầu tạo ra những thuật ngữ riêng về gạo, và lúa gạo dần trở thành đơn vị tính thuế. Nhờ khả năng bảo quản lâu dài, gạo có thể được cất trữ trong kho lẫm và thậm chí được dùng như một loại tiền tệ trong giao thương. Thói quen trao đổi hàng hóa bằng bao gạo còn tồn tại đến tận thế kỷ 20.
Từ xa xưa, người Hàn đã biết dùng kỹ thuật hấp để nấu cơm – tương tự như nồi cơm điện hiện đại ngày nay. Các nhà khảo cổ học đã phát hiện nhiều dụng cụ hấp bằng đất nung hoặc gốm không tráng men, dùng để nấu cơm, hấp ngũ cốc hoặc làm tteok (bánh gạo) từ gạo giã nhuyễn.
Một bức bích họa có niên đại năm 357 SCN, được tìm thấy ở Bắc Triều Tiên, miêu tả cảnh nấu cơm bằng nồi hấp – cho thấy giới quý tộc thời Tam Quốc đã ăn cơm hấp từ rất sớm.
Vị trí của gạo trong bữa ăn Hàn Quốc
Khi nhắc đến món ăn làm từ gạo của Hàn, đa phần mọi người (kể cả người Hàn) thường nghĩ ngay đến một bát cơm trắng đơn giản. Nhưng thời xưa, gạo lại được ăn theo cách khác: trộn cùng các loại ngũ cốc khác như lúa mạch, kê, cao lương, tạo nên món cơm ngũ cốc thô mộc.
Để tạo ra gạo trắng, người ta phải xay xát kỹ, loại bỏ lớp cám bao quanh hạt gạo — một công đoạn tốn nhiều công sức, chỉ giới quý tộc hoặc hoàng thất mới có điều kiện thưởng thức. Bởi vậy, trong thời kỳ tiền công nghiệp, gạo trắng từng là món ăn xa xỉ, dùng trong các yến tiệc hoàng gia.
Gạo trong thời hiện đại
Trong thế kỷ 20, cùng với quá trình công nghiệp hóa nhanh chóng, ngành sản xuất gạo Hàn Quốc cũng có bước tiến vượt bậc. Đến năm 2025, công nghệ chế biến hiện đại đã giúp rút ngắn quy trình sản xuất, đồng thời đa dạng hóa sản phẩm. Giờ đây, cơm hấp đóng hộp, cơm vi sóng, cơm ngũ cốc dinh dưỡng có mặt ở hầu hết cửa hàng tiện lợi và siêu thị.
Không chỉ phổ biến trong nước, những sản phẩm này còn được ưa chuộng ở nước ngoài, đặc biệt là ở các quốc gia không phổ biến nồi cơm điện. Để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng, nhiều loại cơm đóng hộp còn được bổ sung gạo lứt, đậu và ngũ cốc giàu chất xơ.
Sự đa dạng trong cách dùng gạo
Người Hàn còn sáng tạo ra vô số món ăn khác nhau từ gạo. Giống như nhiều loại ngũ cốc khác, khi nấu chín lâu trong nước, tinh bột trong gạo sẽ hòa tan, tạo thành hỗn hợp sánh mịn gọi là juk (cháo gạo).
Juk dễ ăn và dễ tiêu, nên là món ăn ưa thích khi người Hàn bị ốm. Thậm chí, quán cháo (죽집 – juk-jip) thường xuất hiện gần bệnh viện hoặc phòng khám.
Gạo cũng được dùng để làm sikhye (식혜 – nước gạo ngọt) – một loại đồ uống tráng miệng được ủ nhẹ để tạo vị ngọt tự nhiên, hay makgeolli (막걸리 – rượu gạo) – loại rượu trắng sữa truyền thống được ví vui là “rượu say trong hạt gạo”.
Những năm gần đây, các nhà sản xuất đã sáng tạo thêm hương vị trái cây như chuối, đào, lê cho makgeolli, giúp đồ uống này trở nên hấp dẫn hơn cả trong và ngoài nước. Nhờ công nghệ hiện đại, gạo còn được chế biến thành kem gạo, mì gạo, bột protein chay, sữa chua gạo và nhiều sản phẩm sáng tạo khác.
Dù thời đại kỹ thuật số mang đến vô vàn thực phẩm mới từ khắp thế giới – từ lúa mì đến khoai tây – thì gạo vẫn giữ vị thế là “linh hồn của ẩm thực Hàn Quốc”. Dù món ăn có cầu kỳ đến đâu, bữa cơm chỉ thật trọn vẹn khi được ăn cùng bát cơm nóng hổi.
Injeolmi/인절미 – Bánh gạo phủ bột đậu nành
Nguyên liệu
(1 Tbsp = muỗng canh, 1 tsp = muỗng cà phê)
-
250 g bột gạo nếp
-
250 ml nước nóng
-
1/2 tsp muối
-
2 Tbsp đường
-
150 g bột đậu nành rang
Cách làm
-
Trộn đều bột gạo nếp, muối và đường, sau đó đổ nước nóng vào rồi khuấy đều cho đến khi hỗn hợp quyện lại.
-
Bọc kín bằng màng bọc thực phẩm hoặc đậy nắp lại, rồi quay trong lò vi sóng 3 phút.
-
Lấy ra, dùng phới dẹt khuấy đều, nếu bột vẫn chưa đủ dẻo và dính thì quay thêm 30 giây nữa.
-
Rải đều bột đậu nành lên thớt hoặc mặt phẳng sạch, đặt khối bột gạo lên rồi lăn đều để phủ kín bột đậu nành.
-
Dùng dao cắt khối bột thành từng miếng vừa ăn, phủ thêm một lớp bột đậu nành bên ngoài nếu thích.
👉 Mẹo nhỏ:
Injeolmi ngon nhất khi ăn ngay sau khi làm xong, khi bánh còn mềm, dẻo và thơm mùi đậu rang. Bạn cũng có thể bảo quản lạnh và hâm nóng lại nhẹ trước khi dùng.
Writer. Tim Alper
