Từ những năm 1910, kiến trúc Hàn Quốc đã trải qua bước chuyển mình mạnh mẽ — từ bố cục truyền thống sang các hình thái đô thị hiện đại. Cùng với sự thay đổi đó là nỗi lo mất đi truyền thống và khát vọng được thế giới công nhận. Chính những người trăn trở với câu hỏi này đã trở thành các kiến trúc sư hàng đầu của Hàn Quốc ngày nay — những người dung hòa giữa truyền thống và hiện đại, kiến tạo nên một bản sắc riêng biệt cho kiến trúc Hàn Quốc, được công nhận rộng rãi trên toàn cầu.
Trong bộ phim hoạt hình Kpop Demon Hunters, giám đốc nghệ thuật Celine DaHyeu Kim đã đưa ra những nguyên tắc hình ảnh rất cụ thể khi khắc họa Seoul: tránh bố trí quá nhiều tòa nhà chọc trời vì sẽ khiến khung cảnh mang dáng dấp New York; tránh sự pha trộn hỗn độn của các công trình cao thấp mà thiếu vắng núi đồi — vì sẽ giống Tokyo. Theo cô, sự khác biệt về tỷ lệ tạo nên những tương phản tuyệt đẹp, để thiên nhiên có thể len lỏi giữa những khối nhà cao tầng như những bức tường và những dãy nhà thấp trải dài như tấm chăn — đó mới chính là bản chất của đô thị Hàn Quốc.
Kiến trúc truyền thống Hàn Quốc luôn biết cách thích nghi với môi trường tự nhiên. Tuy nhiên, sau thời kỳ Nhật chiếm đóng (1910–1945) và chiến tranh Triều Tiên (1950–1953), quá trình hiện đại hóa và công nghiệp hóa nhanh chóng đã phá vỡ cấu trúc đô thị vốn có. Trong các thành phố phát triển chóng mặt, ba giai đoạn – truyền thống, cận đại và đương đại – tồn tại song song, khiến không gian trở nên rời rạc và phi trật tự. Nhiều khu vực xuất hiện những khoảng trống không được quy hoạch, mang những đặc điểm hiếm thấy trong các đô thị được thiết kế có chủ đích.
Khi truyền thống thay đổi, giới kiến trúc Hàn Quốc bắt đầu đặt câu hỏi: Thế nào là bản sắc kiến trúc Hàn Quốc? Và trong bối cảnh kiến trúc hiện đại du nhập muộn hơn nhiều so với phương Tây, họ phải đối diện với thách thức làm sao để xác lập vị thế trong cộng đồng kiến trúc toàn cầu.
Sau năm 1989, khi người dân Hàn Quốc được tự do ra nước ngoài, các kiến trúc sư du học bắt đầu suy ngẫm sâu hơn về điều này. Họ vừa phải thích ứng với thực tế “xây nhanh, giá rẻ” của Hàn Quốc, vừa tìm kiếm con đường để khẳng định giá trị thẩm mỹ riêng. Chính điều từng bị xem là “điểm yếu” đó, qua năm tháng, lại trở thành thế mạnh lớn nhất: tính linh hoạt, khả năng ứng biến, và tinh thần “làm tốt trong điều kiện bất toàn”.
Như những mảnh kính vỡ phản chiếu ánh sáng rực rỡ hơn cả tấm kính nguyên vẹn, kiến trúc Hàn Quốc đã dần tạo nên vẻ đẹp riêng — kết nối mảng xanh đô thị, tận dụng địa hình tự nhiên, liên kết các khu dân cư chằng chịt để hình thành một bản sắc chân thực, đẹp chính bởi sự không hoàn hảo của nó.
Cho Byoung Soo – Cái đẹp của sự ứng biến và không hoàn hảo
Hai công trình tiêu biểu cho triết lý của Cho Byoung Soo là Concrete Box House và Earth House.
Từ bên ngoài, Concrete Box House chỉ là một khối bê tông vuông vức, giản dị. Nhưng bước vào trong, người ta bắt gặp một khoảng trời mở ngay trên hồ nước nhỏ. Ánh sáng rọi xuống sân trong, gió len lỏi qua, và những vật liệu gỗ truyền thống tái sử dụng được sắp đặt tự nhiên, kết nối trực tiếp giữa bê tông và gỗ, vừa thô mộc vừa đầy cảm xúc.
Earth House còn táo bạo hơn: căn nhà được khắc trực tiếp vào lòng đất, sân trong trở thành trung tâm, với một khối nhà chạy dọc và sàn gỗ nhỏ nép một bên. Từ bậc thang hẹp đi xuống, bầu trời được đóng khung bởi vách đất xung quanh — một trải nghiệm không chỉ là “xây nhà”, mà là kiến tạo nên chính mặt đất.
Cuối những năm 1980, khi học tập tại Mỹ, Cho bắt đầu nghi ngờ thứ kiến trúc quá thiên về hình thức. Ông hướng đến thứ gọi là “kiến trúc nhân văn” – kiến trúc có thể đối thoại với thiên nhiên. Với ông, kiến trúc Hàn Quốc chính là câu trả lời: nơi tinh thần tối giản của chủ nghĩa hiện đại gặp gỡ sự hữu cơ, ấm áp của truyền thống.
Làm việc với ngân sách hạn chế, Cho tận dụng tối đa vật liệu và phương pháp thi công nội địa. Ông còn thử nghiệm những ý tưởng cực kỳ thực tế, như tự chống thấm bằng cách tăng sức căng bề mặt bê tông thay vì dùng lớp phủ truyền thống. Mái nhà chỉ dày 20cm, không gờ chắn gió mưa, tạo nên đường nét mượt mà tự nhiên.
Cho gọi tinh thần này là “mak” – khái niệm mô tả vẻ đẹp của sự mộc mạc, như chiếc bát gốm được nặn nhanh tay nhưng vẫn mang hồn người thợ. Trong kiến trúc của ông, cái đẹp nằm ở sự ngẫu nhiên và bất toàn, chứ không ở sự sắp đặt hoàn hảo.
“Đã đến lúc chúng ta nên chú ý đến sự thoải mái, hài hước và vẻ đẹp nảy sinh từ việc thích ứng với tự nhiên.” — Cho Byoung Soo
Choi Wook – Cảm giác được đo bằng chính xác
Choi Wook là người hòa hợp những công trình thuộc các thời kỳ khác nhau, tạo ra dòng chảy liên tục trong không gian đa tầng.
Tại dự án Gahoe-dong Duzip (Nhà Sulwhasoo Bukchon), ông cải tạo và kết nối một hanok từ thập niên 1930 với ngôi nhà phong cách phương Tây thập niên 1960. Để kết nối hai công trình khác biệt, ông phá bỏ tường chắn, xây tầng hầm nối liền sân hanok, làm tường kính để ánh sáng và không khí lưu chuyển tự nhiên.
Ở Phòng Tĩnh Lặng thuộc Bảo tàng Quốc gia Hàn Quốc – nơi trưng bày hai pho tượng Bồ tát mạ vàng – Choi không chỉ tạo không gian chiêm ngưỡng mà còn là trải nghiệm giác quan vượt thời gian. Ông phủ tường bằng đất và than để hấp thụ ánh sáng, xóa bỏ điểm nhìn trung tâm, khuyến khích người xem chuyển động chậm rãi. Không gian trở thành trải nghiệm cảm xúc, thay vì chỉ là cái nhìn thị giác thuần túy.
Trong các tòa nhà lớn như trụ sở Hyundai Card hay Tòa nhà 1964, ông không đặt trọng tâm vào một điểm duy nhất mà mở rộng hướng nhìn ra nhiều phía, mời gọi con người cảm nhận không gian xung quanh.
Choi từng học ở Đại học Venice, nơi ông nhận ra triết học phương Đông khác biệt hoàn toàn với phương Tây: nếu âm nhạc phương Tây xây dựng hài hòa bằng lớp lớp hợp âm, thì âm nhạc Hàn Quốc là sự song hành của những nốt riêng biệt – một “thế giới song song” đúng nghĩa. Và đó chính là nguyên lý không gian mà ông tìm kiếm.
“Tôi cố gắng hiểu mảnh đất và điều kiện xung quanh. Tôi tạo nên những chuỗi liên kết không ngừng giữa công trình và môi trường của nó.” — Choi Wook
Cho Minsuk – Kiến trúc của trải nghiệm tập thể
Năm ngoái, Cho Minsuk được lựa chọn thiết kế Serpentine Pavilion danh tiếng tại London – nơi quy tụ các kiến trúc sư hàng đầu thế giới trong suốt 25 năm qua.
Tác phẩm của ông, mang tên “Archipelagic Void” (Quần đảo trống rỗng), gợi cảm hứng từ các đình Hàn Quốc – nơi tạo ra khoảng trống giữa thiên nhiên. Ông “xóa” khu vực trung tâm, chia không gian thành năm khối như những hòn đảo: phòng triển lãm, khán phòng, thư viện, tháp chơi, trà thất. Giống như bàn ăn Hàn Quốc – nơi nhiều món ăn được bày cùng lúc, mỗi không gian trong công trình mang chức năng riêng nhưng cùng tồn tại, tạo thành trải nghiệm tập thể đa tầng.
Từ trụ sở Kakao, bảo tàng Space K Seoul, đến chùa Won Buddhism Wonnam, công trình của Cho luôn gắn liền với chuyển động đô thị: những đường cong nối liền khu vực rời rạc, những khoảng trống mở ra giao cảm. Ông không tạo ra “biểu tượng” đô thị mà hành động như người quan sát và hòa giải.
“Kiến trúc là thiết bị khơi gợi mối quan hệ xã hội. Dù có trăm người, vẫn phải khiến họ cảm thấy như đang trong cùng một phòng khách.” — Cho Minsuk
Kim Chanjoong – Kiến trúc của tốc độ và thích ứng
Kim Chanjoong bước vào làng kiến trúc Hàn Quốc với dự án tái tạo hàng loạt đường hầm dành cho người đi bộ dẫn ra sông Hán. Thời gian thi công ngắn, kinh phí thấp, nhưng ông đã biến giới hạn thành cơ hội bằng vật liệu polycarbonate – bền, trong suốt, chịu nhiệt tốt và thi công nhanh, đúng tinh thần “rẻ và nhanh” của thị trường Hàn Quốc.
Từ đó, Kim phát triển khái niệm “nghệ thuật công nghiệp”, nơi các vật liệu như FRP hay UHPC (bê tông siêu bền hiệu suất cao) không chỉ là vật liệu kỹ thuật mà còn là chất liệu thẩm mỹ. Tại KEB Hana PLACE 1 hay khu nghỉ dưỡng KOSMOS ở đảo Ulleungdo, ông biến UHPC thành lớp “da” của công trình – vừa mạnh mẽ vừa tinh tế.
Ở trụ sở Gentle Monster Seoul “HAUS NOWHERE”, ông dùng UHPC để tạo nên một tòa nhà “kỳ lạ mà đẹp”, kết hợp không gian bán lẻ, văn phòng và các khoảng rỗng lơ lửng — vừa xa lạ, vừa thu hút.
Kim không tìm kiếm hình khối hữu cơ mà quan tâm đến quy trình chế tạo – làm sao để từng mô-đun bất quy tắc vẫn đạt hiệu quả kết cấu tối đa. Chính tinh thần giải quyết vấn đề đó lại được quốc tế đánh giá là “rất Hàn Quốc”, vì nó xuất phát từ sự linh hoạt và khả năng thích ứng cao với thực tế trong nước.
“Nếu nhìn sâu hơn, bạn sẽ thấy hình thức chứa đựng những hệ thống tối ưu – giữa cấu trúc, ngân sách và quy trình thi công.” — Kim Chanjoong
Kết nối giữa cái chưa hoàn hảo và cái vĩnh cửu
Kiến trúc Hàn Quốc hôm nay không phải là sự sao chép phương Tây, mà là hành trình tìm lại tinh thần của sự không hoàn hảo – nơi con người và thiên nhiên, truyền thống và công nghiệp, đều cùng tồn tại.
Từ những khối bê tông thô ráp của Cho Byoung Soo, đến các dòng chảy ánh sáng của Choi Wook, không gian cộng đồng của Cho Minsuk, hay tính công nghiệp tinh tế của Kim Chanjoong – tất cả đều cho thấy một điều: kiến trúc Hàn Quốc không chỉ xây nhà, mà xây bản sắc.
Trong một thế giới đầy biến động, chính sự bất toàn đã trở thành nền tảng của cái đẹp — thứ đẹp không cần hoàn hảo, nhưng vẫn khiến người ta nhận ra ngay: “Đó là Hàn Quốc.”
Writer. Jinyoung Lim
