[Ngữ pháp] V/A + (으)면 는/ㄴ다고 말을 했어야지요: Nếu … thì phải nói là … chứ

Trước tiên hãy cùng xem và nghe hội thoại bên dưới để hiểu bối cảnh sử dụng của ngữ pháp này:
 
A: 여보세요? 왜 전화를 이제 받아?
Alo? Sao bây giờ cậu mới nhận điện thoại thế?
B: 교수님이랑 면담하는 중이어서 핸드폰을 무음으로 해 놨었어.
Vì đang trao đổi với giáo sư nên tớ đã để điện thoại ở chế độ im lặng.
A: 내가 전화를 몇 번이나 했는지 알아?
Có biết tớ đã gọi bao nhiêu lần không?
B: 맞다, 우리 5시에 만나기로 했는데 벌써 30분이나 지났구나. 얼른 갈게.
Đúng rồi, chúng ta đã quyết định gặp nhau lúc 5 giờ mà, mới đó đã trôi qua 30 phút rồi à. Tớ sẽ đi nhanh đây.
A: 늦으면 늦는다고 말을 했어야지. 지금까지 기다렸잖아.
Nếu trễ thì phải nói rằng trễ chứ. Chẳng phải tớ đã đợi đến bây giờ sao.
B: 연락 못 해서 미안해. 교수님 말씀을 도중에 끊을 수가 없었어.
Xin lỗi vì đã không thể liên lạc. Tớ đã không thể ngắt lời của giáo sư giữa chừng được.
A: 사과하는 뜻에서 이따가 커피는 내가 살게.
Lát nữa tớ sẽ mua cà phê với ý xin lỗi nhé.
B: 겨우 커피로 때우려고? 그걸론 부족하지. 삼겹살이라도 사 주면 또 모를까.
Định ăn tạm chỉ bằng cà phê à? Bằng cái đó thì thiếu đấy. Nếu mua dù là thịt ba chỉ nướng cũng không biết à.

Từ vựng:
무음: im lặng
도중: giữa chừng
겨우: chỉ
때우다: ăn tạm
괜히: một cách vô ích

V/A(으)면 V/A는/ㄴ다고 말을 했어야지요.
Dùng thể hiện sự tiệc nuối hoặc khiển trách về điều mà đối phương không nói sự thật nào đó. Bằng cách dùng lặp lại 2 lần động từ để nhấn mạnh cảm xúc của người nói.
Với ‘-으면/면’: nếu thân động từ hành động hay tính từ kết thúc bằng nguyên âm hay ‘ㄹ’ thì dùng ‘-면’, ngoài ra nếu kết thúc bằng phụ âm thì dùng ‘-으면’. 

Với ‘-는다고/ㄴ다고/다고’: nếu thân động từ hành động kết thúc bằng phụ âm thì dùng ‘-는다고’, nếu kết thúc bằng phụ âm thì dùng ‘-ㄴ다고’, sau thân tính từ thì dùng ‘-다고’.

오늘 회의가 있으면 있다고 말을 했어야지요. 회의가 없는 줄 알고 자료 준비를 안 했는데.
Nếu hôm nay có cuộc họp thì phải nói có chứ. Tôi cứ tưởng không có cuộc họp nên đã không chuẩn bị tài liệu.

밥을 먹고 오면 먹고 온다고 말을 했어야지. 음식을 괜히 많이 준비했네.
Nếu ăn cơm rồi đến thì phải nói ăn cơm rồi đến chứ. Tôi đã chuẩn bị nhiều món vô ích nhỉ.

머리가 아프면 아프다고 엄마한테 말을 했어야지. 왜 얘기를 안 했어?
Nếu đau đầu thì phải nói với mẹ rằng đau chứ. Tại sao lại không nói hả?